Klasy czystości wód – sprawdź polskie standardy

Według potocznej definicji poprzez czystą wodę rozumie się wodę, która nadaje się do  spożycia, mycia i produkcji. Jeszcze do niedawna (do 2004 r.) w Polsce obowiązywała trzystopniowa klasyfikacja czystości wód, która bazowała przede wszystkim na pomiarze jej właściwości fizykochemicznych. Obecnie w naszym kraju obowiązuje inna klasyfikacja, w ramach której wyróżnia się pięć klas czystości wód. Została ona przyjęta na skutek wejścia w życie Ramowej Dyrektywy Wodnej. System ten nazywany jest klasyfikacją nie czystości, a jakości wód. Jest to zasadnicza różnica nie tylko w nomenklaturze, ale również w metodologii badawczej.

Czym są klasy czystości wód?

Klasy czystości, a właściwie jakości, wód są sposobem oceny stanu wód, obowiązującym w Polsce. Do 2004 r. wyróżniano dwie odrębne klasyfikacje wód powierzchownych i podziemnych. W ramach pierwszej z nich wyróżniano trzy różne klasy i tzw. wody niesklasyfikowane, a w ramach drugiej – cztery. Po przystąpieniu do Unii Europejskiej Polska była zobowiązana wdrożyć w życie postanowienia Ramowej Dyrektywy Wodnej. Jednym z efektów takiego stanu rzeczy było zastąpienie dotychczasowej klasyfikacji czystości wód, klasyfikacja jakości wód.

Początkowym kryterium klasyfikacji jakości wód była ich zdatność do spożycia, natomiast od 2008 r. do dzisiaj jest nim stan ekologiczny. Obecnie wyróżnia się pięć klas jakości wód powierzchniowych:

•       Klasa I:  stan bardzo dobry – oznaczony na mapie kolorem niebieskim,
•       Klasa II: stan dobrym – oznaczony na mapie kolorem zielonym,
•       Klasa III: stan umiarkowany – oznaczony na mapie kolorem żółtym,
•       Klasa IV: stan słaby – oznaczony na mapie kolorem pomarańczowym,
•       Klasa V: stan zły – oznaczony na mapie kolorem czerwonym.

Osobno klasyfikowane są wody podziemne – podobnie jak w przypadku wód powierzchniowych, tu również wyróżnia się pięć klas, z których I jest najlepsza, a V – najgorsza.

Klasy czystości wód a ich zdatność do spożycia

Najważniejszą klasyfikacją, z punktu widzenia człowieka, jest kategoryzacja wód ze względu na ich zdatność do spożycia oraz potencjalne zagrożenie dla zdrowia człowieka. W tym przypadku w dalszym ciągu obowiązuje trzyklasowa klasyfikacja, która bazuje przede wszystkim na właściwościach fizykochemicznych wód.

•       Klasa I – jest to najlepsza klasa wód użytkowych. Nadaje się ona do hodowli takich ryb, jak: łosoś, śledź czy sielawa. Woda tej klasy może być wykorzystywana również jako woda w gospodarstwach domowych z ujęć wodociągowych. Można jej również używać w przemyśle spożywczym i farmaceutycznym.
•       Klasa II – jest to woda, która nadaje się do hodowli ryb (innych niż łosoś, śledź czy sielawa). Może być ona wykorzystywana również jako źródło wody dla zwierząt gospodarczych oraz w celach rekreacyjnych.
•       Klasa III – jest to woda, która może być wykorzystywana wyłącznie w przemyśle (za wyjątkiem gałęzi spożywczej i farmaceutycznej) oraz w rolnictwie (do nawadniania pól).

Klasa czystości wody z kranu

W ostatnich dwóch dekadach w Polsce bardzo mocno skoncentrowano się na rozwoju infrastruktury wodno-kanalizacyjnej. Tego typu działania miały na celu m.in. polepszenie parametrów wody pitnej, a także zapewnienie dodatkowych ujęć wody. Mimo tego typu działań w wielu gminach apelowano o oszczędzaniu wody kranowej (głównie latem) i niewykorzystywaniu jej np. do podlewania trawników. Źródłem wody pitnej w Polsce są wody podziemne i powierzchniowe (głównie jeziora, rzeki i sztuczne zbiorniki wodne). Niemniej jednak zanim woda trafi do naszych kranów, pokonuje bardzo długą drogę – musi przejść m.in. procesy uzdatniania i filtracji, a także dezynfekcji (w celu pozbycia się ewentualnych zanieczyszczeń mikrobiologicznych).

Popularna „kranówka” musi być zakwalifikowana do pierwszej klasy czystości wody. W przeciwnym razie nie mogłaby zostać wykorzystywana do celów spożywczych. Czy to oznacza, że możemy pić „kranówkę”? Odpowiedź na to pytanie jest nieco skomplikowana – to zależy. W teorii – jak najbardziej tak, w praktyce – powinniśmy ją wcześniej przefiltrować, ponieważ przed tym jak woda trafi do naszego kranu, przebywa długą drogę, zbierając m.in. rdzę i inne składniki, które wpływają negatywnie na jej walory smakowe i zapachowe. Z tego powodu warto wyposażyć się w urządzenia filtrujące wodę, które mamy w swoim portfolio produktowym.

Czystość wody w Polsce

Czystość wody – zwłaszcza powierzchownej – w Polsce nie jest zadowalająca, co znajduje bezpośrednie przełożenie w konieczności rozbudowy infrastruktury wodno-kanalizacyjnej oraz udoskonalenia metod oczyszczania wody. Największe zanieczyszczenie wód w Polsce występuje na Wyżynie Śląskiej, co wynika bezpośrednio z zanieczyszczenia powietrza spowodowanego działalnością przemysłową.

Jakość polskich wód powierzchownych – jezior, rzek i Morza Bałtyckiego jest bardzo słaba. Zanieczyszczenia te wynikają z wielu różnych czynników, wśród których można wymienić m.in.:

•       środki chemiczne np. pestycydy, które stosowane są w rolnictwie (zawierają one metale ciężkie, z których bardzo trudno
•       ścieki rolnicze, przemysłowe i komunalne,
•       zanieczyszczenia przemysłowe,
•       zanieczyszczenia atmosferyczne,
•       wody opadowe (popularna „deszczówka),
•       transport wodny (dotyczy głównie Morza Bałtyckiego).

W Polsce zanieczyszczone są nie tylko wody powierzchowne – również wody podziemne nie są najlepszej jakości i zanim trafią do naszych kranów, muszą przebyć długą drogę ich uzdatniania, filtrowania i dezynfekcji. Zanieczyszczone są one przede wszystkim przez związki mineralne i niemineralne stosowane w rolnictwie. Oprócz tego do wód podziemnych przedostają się również związki ropopochodne, które trafiają do nich przez nieszczelne instalacje fabryczne. Ostatnią grupą zanieczyszczeń, które znajdują się w wodach podziemnych, są odpady przemysłowe.

Stopniowe pogarszanie się stanu polskich wód powierzchownych i podziemnych pociąga za sobą poważne konsekwencje m.in. w postaci obumierania wielu gatunków roślin i zwierząt. Ponadto niektóre zanieczyszczenia (np. mikrobiologiczne) wpływają negatywnie na atrakcyjność regionów turystycznych (przykładowo: sinice w Morzu Bałtyckim). Nie bez znaczenia w tym kontekście jest to, że zanieczyszczenia wód są problemem globalnym związanym również z systematycznym zmniejszaniem się ziemskich zasobów wodnych. Z tego powodu należy oszczędzać wodę, również w naszych domach np. poprzez instalowanie wodomierzy, korzystanie ze zmywarki, zakręcanie wody np. podczas mycia zębów czy zabezpieczania kranu przed kapaniem.